काठमाडौं : देशभर सक्रिय मनसुनी वायुका कारण आगामी २४ घण्टासम्म अधिकांश स्थानहरूमा आंशिकदेखि साधारणतया बदली रहने जल तथा मौसम विज्ञान विभागले जनाएको छ।

विभागका अनुसार आज दिउँसो कोशी, बागमती, लुम्बिनी र सुदूरपश्चिम प्रदेशका केही स्थानहरूमा तथा अन्य प्रदेशका थोरै स्थानहरूमा मेघगर्जन र चट्याङसहित हल्कादेखि मध्यम वर्षा हुने सम्भावना छ। यीमध्ये कोशी, बागमती, लुम्बिनी र सुदूरपश्चिम प्रदेशका एक-दुई स्थानहरूमा भारी वर्षा पनि हुन सक्ने चेतावनी दिइएको छ।

देशको उच्च पहाडी तथा हिमाली भू-भागका थोरै स्थानहरूमा वर्षासँगै हल्कादेखि मध्यम हिमपात हुने सम्भावना रहेको छ।

आज राति पनि देशभर आंशिकदेखि साधारणतया बदली रहनेछ। कोशी प्रदेशका साथै अन्य प्रदेशका पहाडी भू-भागका केही स्थानहरूमा मेघगर्जन/चट्याङसहित हल्कादेखि मध्यम वर्षा हुने पूर्वानुमान गरिएको छ। उच्च पहाडी तथा हिमाली क्षेत्रमा राति पनि वर्षा वा हिमपात हुने सम्भावना छ।

मौसमी विश्लेषणअनुसार हाल देशभर मनसुनी वायुको प्रभाव रहेको छ। मनसुनको न्यून चापीय रेखा पूर्वतिर सरदर स्थानको आसपास छ भने पश्चिमतिर सरदर स्थानभन्दा केही उत्तरतर्फ सरेको छ।

विभागले बाढी, पहिरो र डुबानजस्ता सम्भावित प्राकृतिक प्रकोपप्रति सतर्कता अपनाउन समेत सर्वसाधारणलाई अनुरोध गरेको छ।

सक्रिय मनसुनी वायु

मनसुन मौसम प्रणालीमा विशेषगरी जूनदेखि सेप्टेम्बरसम्म भारतको बंगालको खाडी र अरब सागरबाट आउने तातो, आर्द्र वायु नेपालभर फैलिन्छ। जब यी वायुले पर्याप्त ऊर्जा, आर्द्रता र तापमान पाउँछन्, तब मनसुनी प्रणाली सक्रिय हुन्छ। मनसुन राम्ररी चलेको छ। यसको अर्थ वायुले पर्याप्त जलवाष्प बोकेको छ, यसले देशभर बादल लाग्ने, वर्षा गराउने सम्भावना उच्च हुन्छ, निरन्तर वा व्यापक वर्षा हुन्छ, बाढी, पहिरोको जोखिम बढ्छ र उच्च पहाडी क्षेत्रमा हिउँसमेत पर्न सक्छ।

१. आंशिक बदली (Partly Cloudy):

👉 आकाशमा केही बादल हुन्छन् तर पूरै ढाक्दैन।
👉 घाम र बादल दुवै देखिन्छन्।
👉 वर्षा हुने सम्भावना कम हुन्छ, तर स्थानीय मौसम अनुसार स-साना वर्षा हुन सक्छन्।

२. साधारणतया बदली (Generally Cloudy):

👉 आकाशको अधिकांश भाग बादलले ढाकेको हुन्छ।
👉 घाम देखिने सम्भावना निकै कम हुन्छ।
👉 हल्कादेखि मध्यम वर्षा हुने सम्भावना रहन्छ।

“मनसुनको न्यून चापीय रेखा सरदर स्थानको आसपास रहेकोले” भन्नाले:

✅ मनसुनको न्यून चापीय रेखा (Monsoon Trough) भनेको एउटा काल्पनिक रेखा हो जुन भारतको तराईदेखि नेपालको तराईसम्म फैलिएको हुन्छ।
✅ यो रेखा वर्षाको प्रमुख कारण हो।
✅ सामान्यतः यो रेखा जून–सेप्टेम्बरसम्म सक्रिय हुन्छ र यसकै कारण मनसुनी वर्षा हुन्छ।
✅ अहिले यो रेखा “सरदर स्थानको आसपास” अर्थात् सामान्य वा औसत स्थान (जहाँ हरेक वर्ष सामान्यतया रहने गर्छ) नजिकै छ।
✅ जब यो रेखा नेपालतिर सर्छ, वर्षा धेरै हुन्छ; भारततिर सर्छ भने नेपालमा पानी कम पर्छ।
✅ अहिले यसको सरदर स्थानमा हुनुको अर्थ हो— देशभर सामान्य मनसुनी प्रभाव कायम छ र समय–समयमा हल्का, मध्यम वा कहिलेकाहीँ भारी वर्षा भइरहने सम्भावना रहन्छ।

मनसुनी वायुको प्रभाव

मनसुनी वायु भन्नाले समुद्र (विशेष गरी बंगालको खाडी र अरेबियन समुद्र) बाट आउने तातो र भिजेको (आर्द्र) हावा हो। यी वायुले मेघ (बादल) बनाउँछन् र वर्षा गराउँछन्।

👉 “मनसुनी वायुको प्रभाव” भन्नाले:

जब यी आर्द्र वायुले नेपालको भू-भागमा असर गर्छन्, त्यसलाई “मनसुनी वायुको प्रभाव” भनिन्छ।
यसको मुख्य लक्षणहरू:

1. बादल लाग्नु (बदली हुनु)
2. वर्षा हुनु (हल्का देखि भारी वर्षासम्म)